SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi’nin yeni raporu: Adil dönüşüm ve bölgesel istihdam

SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi, “Adil Dönüşüm ve Bölgesel İstihdam: Türkiye İçin Politika Seçenekleri” başlıklı raporunu yayınladı. Bu raporda, kömür sektöründen çıkış ve SKDM kapsamındaki sektörlerde beklenen dönüşümün istihdam üzerindeki bölgesel risklerine yönelik çeşitli öneriler sunuluyor.

Enerji dönüşümünün istihdam üzerindeki etkileri

Enerji dönüşüm sürecinde kömür sektöründen çıkış gibi önemli değişimlerin istihdam üzerindeki etkileri ele alındı. Raporda, dönüşüm sürecinde uygulanacak politikaların, ulusal düzeyde büyük etkiler yaratmaktan ziyade, bölgesel düzeyde önemli sonuçlar doğurabileceği vurgulanıyor. SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi Direktörü Alkım Bağ Güllü, bu süreçte en fazla tartışılan konulardan birinin istihdam olduğunu belirterek, adil ve eşitlikçi bir dönüşümün sağlanabilmesi için bölgesel müdahalelerin önemine dikkat çekti.

Bölgesel yaklaşımlar ve politika önerileri

Raporda, kısa ve orta vadede karbonsuzlaşma faaliyetlerinin merkezinde yer alması beklenen kömür sektörü ile SKDM kapsamındaki sektörlerde dönüşümün istihdam üzerinde yaratacağı bölgesel risklere yönelik detaylı analizler sunuluyor. Her bir sektörde, ülke ölçeğinden bölge, il ve ilçe düzeyine kadar uzanan doğrudan ve dolaylı istihdam etkileri incelenerek, etkili politika önerileri geliştirildi.

Tablo: Bölgesel İstihdam ve Risk Altındaki İstihdam Sayıları

Bölge	Toplam İstihdam (kişi)	Risk Altındaki İstihdam (kişi)	Doğrudan Üretim Hattında Çalışanların Oranı (%)	45 Yaş Üzeri ve Lise ve Altı Eğitimlilerin Oranı (%)
Zonguldak-Karabük-Bartın	361,600	15,000	84.3	25.8
Manisa-Afyonkarahisar-Kütahya-Uşak	1,169,000	12,800	58.1	29.4
Hatay-Kahramanmaraş-Osmaniye	957,200	49,540	54.0	25.3
Kocaeli-Sakarya-Düzce-Bolu-Yalova	1,500,000	24,732	71.1	25.4

Dönüşümün sürdürülebilirliği ve yerel etkiler

Rapora göre, kömür madenciliği, demir-çelik, alüminyum ve çimento gibi SKDM kapsamındaki sektörlerde çalışanların büyük kısmı yüksek risk altında bulunuyor. Bu sektörlerde dönüşüm nedeniyle işlerini kaybedebilecek işgücü, özellikle Zonguldak-Karabük-Bartın ve Manisa-Afyonkarahisar-Kütahya-Uşak bölgelerinde yoğunlaşıyor.

Tablo: Risk Altındaki İstihdam Tahminleri

Bölge	Risk Altındaki İstihdam (Alt Sınır)	Risk Altındaki İstihdam (Üst Sınır)
Zonguldak-Karabük-Bartın	12,644	15,000
Manisa-Afyonkarahisar-Kütahya-Uşak	7,437	12,800
Hatay-Kahramanmaraş-Osmaniye	2,581	49,540
Kocaeli-Sakarya-Düzce-Bolu-Yalova	3,480	24,732

SHURA’nın raporunda, dönüşüm sürecinin piyasa koşulları ve verilen taahhütlere bağlı olarak başladığı belirtilerek, hızlı ve kapsamlı bir planlamanın acil olduğu vurgulanıyor. Bu planlamada yerel özelliklerin merkezi karar alma ve koordinasyon kadar önemli olduğu, dönüşümün sürdürülebilirliği için teknik ve finansal desteklerin devamlılığı gerektiği ifade ediliyor. Kamusal otoriteler kadar, ihracatçı ve büyük ölçekli firmaların da değer zincirleri boyunca sorumluluk alması ve özellikle KOBİ’lerin dönüşümünü desteklemesi gerektiği belirtiliyor.

Politika önerileri

Raporda sunulan politika önerileri üç ana başlık altında toplanmıştır: beceri dönüşümü, bölgesel ekonomik faaliyetlerin çeşitlendirilmesi ve istihdamın artırılması, yeniden istihdamı güç olanlar için diğer destekleyici politikalar.

Beceri dönüşümü politikaları

• Çalışma çağındaki nüfusa öncelik verilmesi
• Düşük eğitimli çalışanlar için özel programlar oluşturulması
• Aileler de dahil edilerek koruma programlarının genişletilmesi

Bölgesel ekonomik faaliyetlerin çeşitlendirilmesi ve istihdamın artırılması

• Yeni istihdam alanlarının yaratılması
• Sigorta prim teşvikleri ve vergi teşvikleri gibi araçlar geliştirilmesi

Yeniden istihdamında güçlük yaşanabilecek çalışanlar için destek politikaları

• Erken emeklilik programları
• Yeniden eğitim ve işe yerleştirme programları
• Sosyal desteklerin hane ölçeğinde devreye alınması

SHURA Adil Dönüşüm ve Bölgesel İstihdam: Türkiye İçin Politika Seçenekleri Raporu’nu indirmek için tıklayınız.