Isı pompaları, enerji verimliliği ve karbonsuzlaşma hedeflerinde kritik bir rol oynuyor ve Türkiye’nin belirli bölgelerinde doğal gaz fiyat avantajlarıyla rekabet edebilir hale geliyor.
Enerji verimliliği ve karbon azaltımına katkı sağlayan ısı pompaları
SHURA Enerji Dönüşüm Merkezi’nin “Türkiye’de Konut ve Sanayi Sektörünün Elektrifikasyonu” raporuna göre, ısı pompaları doğal ortamdaki ısıyı yüksek basınç ve sıcaklığa dönüştürerek ısıtma, soğutma ve sıcak su ihtiyacını karşılıyor. Elektrikle çalışması sayesinde fosil yakıtlara olan bağımlılığı azaltıyor. Türkiye’de elektriğin %45’i yenilenebilir kaynaklardan üretildiği için, ısı pompalarının karbon azaltımına olan katkısı her geçen gün artıyor.
Isı pompaları, kullanılan elektriğin 4 katına kadar ısı üretebiliyor. Bu da onları geleneksel ısıtma sistemlerine göre çok daha verimli hale getiriyor. Isı pompaları, Türkiye’nin 2053 net sıfır emisyon hedefine ulaşmasında önemli bir rol üstlenebilir.
Türkiye’nin iklim ve coğrafi koşullarına uygunluk
SHURA verilerine göre, Türkiye’nin kıyı bölgeleri hava kaynaklı ısı pompaları için ortalama 2,75 COP (performans katsayısı) ile oldukça uygun. COP değeri yüksek olan bu bölgelerde ısı pompaları daha verimli ve ekonomik çalışır, enerji ihtiyacında %64’e varan bir azalma sağlar. Hava kaynaklı ısı pompaları, Türkiye’nin çoğu bölgesinde verimli bir şekilde kullanılabilir.
İç bölgelerde, özellikle kışların sert geçtiği yerlerde, toprak kaynaklı ısı pompaları daha verimli olabilir. Toprak kaynaklı ısı pompaları, hava kaynaklılara göre daha yüksek kurulum maliyetine sahip olsa da, düşük enerji tüketimi ve uzun ömürleri sayesinde uzun vadede ekonomik bir avantaj sunar.
Türkiye Hava Kaynaklı Isı Pompası Ortalama COP (Performans Katsayısı) Değerleri, Görsel: SHURA
Yatırım maliyetleri ve belirli bölgelerdeki ekonomik avantajlar
Isı pompalarının ilk kurulum maliyeti doğal gaz kazanlarına göre yaklaşık 300 €/kW daha yüksek olsa da enerji tüketimi açısından %67’ye varan tasarruf sağlar. Özellikle doğal gaz sübvansiyonlarının azaldığı veya kaldırıldığı bölgelerde, ısı pompaları fiyat açısından rekabetçi hale gelir.
Isı pompaları, uzun vadede enerji tasarrufu sağlayarak toplam sahip olma maliyetini düşürür. Geri ödeme süresi ve toplam sahip olma maliyeti gibi faktörler göz önünde bulundurulduğunda, ısı pompaları cazip bir yatırım olabilir.
Yıllık maliyet avantajları
| Yıl | Doğal Gaz (€/MWh) | Elektrik (€/MWh) | Isı Pompası COP | Maliyet Avantajı |
|---|---|---|---|---|
| 2023 | 80 | 100 | 3.0 | %15 |
| 2030 | 90 | 95 | 3.5 | %20 |
Görsel: SHURA
Yenilenebilir enerji ile entegrasyon
Isı pompaları, çatı üstü güneş enerji sistemleriyle entegre edildiğinde hem enerji maliyetlerini düşürür hem de çevreye duyarlı bir enerji sistemi oluşturur. Güneş enerjisinden üretilen elektrikle çalışan ısı pompaları, karbon ayak izini azaltır ve daha ekonomik bir çözüm sunar.
Bu entegrasyon, enerji maliyetlerinde %30’a varan bir azalma sağlayabilir.
Isı pompalarının yaygınlaşması için öneriler
- Elektrik ve doğal gaz fiyatlarının piyasa şartlarında eşitlenmesi.
- Hibe, kredi ve vergi indirimi programlarının devreye alınması.
- Çatı güneş enerji sistemleri kullanan haneler için yıllık uzlaştırma imkanlarının sunulması.
- Yeni yapılarda ısı pompası kullanımının yasal zorunluluk haline getirilmesi.
- Karbon fiyatlandırma uygulamalarının ısı pompaları gibi çevre dostu teknolojilere geçişi hızlandırması.
SHURA’nın “Türkiye’de Konut ve Sanayi Sektörünün Elektrifikasyonu” raporunda belirtilen bu öneriler, Türkiye’nin enerji verimliliği ve karbonsuzlaşma hedeflerini destekleyen bir yol haritası sunmaktadır.
Isı pompalarının yaygınlaşmasının Türkiye’nin 2053 hedeflerine etkisi
Isı pompaları, Türkiye’nin 2053 net sıfır emisyon hedeflerine ulaşmasında önemli bir teknoloji olarak öne çıkıyor. SHURA’nın raporunda belirtilen öneriler ve mevcut enerji politikalarının yeniden düzenlenmesi, ısı pompalarının yaygınlaşmasını hızlandırabilir. Bu dönüşüm, yalnızca enerji verimliliğini artırmakla kalmaz, aynı zamanda karbon emisyonlarını azaltarak çevresel sürdürülebilirliğe katkı sağlar.
Isı pompalarının güneş enerjisiyle entegrasyonu ve avantajları
Görsel: SHURA
Isı pompaları, özellikle müstakil evler ve yeni konutlarda çatı üstü güneş enerji sistemleriyle entegre edildiğinde, hem ısıtma ve soğutma için temiz ve verimli bir çözüm sunar hem de enerji faturalarını düşürür. Elektriğin çatı üstü güneş enerji santralinden elde edilmesi durumunda, ısı pompasının enerji maliyeti sübvansiyonlu doğal gaz tarifelerine rağmen avantajlı hale gelir.
Ancak, şebekeden elektrik tüketen konutlarda bu teknolojinin yaygınlaşabilmesi için doğal gaz ve elektrik tarifeleri arasındaki farkın, elektrik lehine düzenlenmesi kritik öneme sahiptir.
Isı pompalarının yaygınlaşması için güneş enerjisi destekli politikalar
- 2025’te uygulamaya konulan yeni elektrik tarifesi, yüksek tüketim yapan kullanıcılar için sübvansiyonları kaldırdı. Ancak, doğal gaz sübvansiyonları devam ediyor. Bu durum, ısı pompalarının cazibesini azaltıyor. Elektrik ve doğal gaz tarifelerinin birbirine yakın düzeylere getirilmesi veya sübvansiyonların kaldırılması, ısı pompalarının yaygınlaşmasını hızlandırabilir.
- Isı pompası kullanıcılarının yüksek elektrik tarifesinden muaf tutulması veya aradaki farkın nakit iadesi sağlanması, bu teknolojinin benimsenmesini artırabilir.
- Avrupa’da olduğu gibi hibe, kredi ve vergi düzenlemeleri gibi teşviklerle ısı pompalarının kullanımı desteklenmeli; tanıtım ve bilinçlendirme çalışmaları yapılmalıdır.
- Çatı GES ve ısı pompası bulunan konutlar için yıllık uzlaştırma imkanı tanınarak teşvik sağlanabilir.
- Yeni yapılarda, özellikle COP değeri yüksek bölgelerde ısı pompası kullanımının yasal zorunluluk haline getirilmesi değerlendirilmelidir.
- Doğal gaz boru hatlarının genişletilmesi hedefi, ısı pompaları ve diğer elektrikli teknolojilerin yaygınlaştırılmasını hedefleyen stratejilerle yeniden ele alınmalıdır.
- Karbon vergisi ya da fiyatlandırma uygulamaları, ısı pompaları ve elektrikli teknolojilere geçişi hızlandırabilir. Bu uygulamalardan elde edilen fonların bir kısmı yenilenebilir enerji gelişimi için kullanılabilir.
Isı pompaları hakkında ek bilgiler
Isı pompaları üç ana tipe ayrılır: hava, su ve toprak kaynaklı. Türkiye’nin kıyı bölgeleri, özellikle hava kaynaklı ısı pompaları için yüksek potansiyele sahiptir. Bu teknolojilerin gelişimi için teşvik politikalarının yanı sıra bilinçlendirme kampanyalarına ihtiyaç duyulmaktadır.
Daha fazla bilgi için SHURA Enerji Dönüşüm Merkezi’nin raporunu inceleyebilirsiniz.