Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), 29 Mart 2025 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan karar ile Türkiye’nin enerji depolama yatırımları ve yan hizmetleri alanında önemli güncellemelere imza attı.
EPDK tarafından onaylanan yeni TEİAŞ anlaşmaları ve detayları
Resmi Gazete’de duyurulan 13404 sayılı ve 27 Mart 2025 tarihli Kurul Kararı’na göre Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) ile yapılan ve enerji depolama ile yan hizmetler kapsamındaki şu yedi yeni standart yan hizmet anlaşması onaylandı. İlgili tarafların bu yeni anlaşmaları TEİAŞ ile 1 Haziran 2025 tarihine kadar imzalaması gerekmektedir. Onaylanan anlaşmalar şunlardır:
- Reaktif Güç Kontrolü Yan Hizmet Anlaşması
- Senkron Kompansatör Olarak Reaktif Güç Kontrolü Yan Hizmet Anlaşması
- Üretim Tesisleri İçin Oturan Sistemin Toparlanması Yan Hizmet Anlaşması
- Müstakil Elektrik Depolama Tesisleri İçin Oturan Sistemin Toparlanması Yan Hizmet Anlaşması
- Primer Frekans Kontrol Rezerv Tedarik Süreci Katılım Anlaşması
- Sekonder Frekans Kontrol Rezerv Tedarik Süreci Katılım Anlaşması
- Talep Tarafı Katılımı Hizmetine İlişkin Yan Hizmet Anlaşması
Yürürlükten kaldırılan eski TEİAŞ anlaşmaları
Aynı kararla, daha önce kullanılan ancak artık güncel ihtiyaçlara cevap vermediği değerlendirilen beş anlaşma yürürlükten kaldırıldı:
- Talep Tarafı Yedeği Hizmetine İlişkin Yan Hizmet Anlaşması
- Konvansiyonel Üretim Tesisleri İçin Reaktif Güç Desteği Sağlanmasına Dair Yan Hizmet Anlaşması
- Senkron Kompansatör Olarak Reaktif Güç Desteği Sağlanmasına Dair Hizmet Anlaşması
- Rüzgar Enerjisine Dayalı Üretim Tesisleri İçin Reaktif Güç Kontrolü Yan Hizmet Anlaşması
- Güneş Enerjisine Dayalı Fotovoltaik Üretim Tesisleri İçin Reaktif Güç Kontrolü Yan Hizmet Anlaşması
Güncellemenin Türkiye’nin enerji depolama stratejisi üzerindeki etkileri
Batarya depolama sistemlerinin rolü güçleniyor
Yeni onaylanan Müstakil Elektrik Depolama Tesisleri İçin Oturan Sistemin Toparlanması Yan Hizmet Anlaşması ile enerji depolama sistemlerinin, özellikle bataryaların, şebeke toparlanmasındaki rolü tanımlanarak şebekeye entegrasyonları artırılacak; bu da şebeke güvenliği ve esnekliğine katkı sağlayacaktır.
Yenilenebilir enerji ile şebeke stabilizasyonu sağlanacak
Primer ve Sekonder Frekans Kontrol Rezerv Tedarik Süreci Katılım Anlaşmaları, yenilenebilir enerji santrallerinin yanı sıra depolama tesislerinin de frekans kontrolüne daha aktif katılımını teşvik ederek, arz-talep dengesizliklerinde şebeke frekansının stabilizasyonuna yardımcı olacaktır.
Talep tarafı yönetimi ile enerji verimliliği artırılacak
Yeni Talep Tarafı Katılımı Hizmetine İlişkin Yan Hizmet Anlaşması, eski Talep Tarafı Yedeği hizmetinin yerini alarak, tüketicilerin taleplerini düşürerek şebekeye destek olmalarını sağlayacak mekanizmaları güncelliyor. Bu, enerji talebinin daha etkin yönetimini mümkün kılarak enerji verimliliğini artırma ve maliyetleri düşürme potansiyeli taşımaktadır.
Yeşil enerji dönüşümüne katkı sağlanıyor
Reaktif Güç Kontrolü ve Senkron Kompansatör hizmetlerine ilişkin anlaşmaların güncellenmesi ve özellikle yenilenebilir enerji tesisleri için ayrı olan reaktif güç anlaşmalarının tek bir çatı altında toplanması, şebeke geriliminin düzenlenmesi ve yenilenebilir enerji kaynaklarının şebekeye daha sorunsuz entegrasyonu için altyapıyı güçlendirecek, böylece Türkiye’nin sürdürülebilir enerji politikalarına ve yeşil dönüşümüne ivme kazandıracaktır.
Türkiye’nin yeşil dönüşüm yolculuğunda yeni bir adım
EPDK’nın yaptığı bu düzenlemeler, Türkiye’nin enerji depolama kapasitesini artırma ve şebeke esnekliği ile güvenliğini güçlendirme hedeflerine yönelik önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. Karar, enerji piyasasının modernizasyonu ve yeşil enerji dönüşümüne verilen önemi vurgularken, sektörün sürdürülebilir ve güvenilir geleceğine dair beklentileri de artırıyor.
Yeni Anlaşmaların Kısa Açıklamaları
Reaktif Güç Kontrolü Yan Hizmet Anlaşması
Şebeke gerilim seviyelerini stabil tutmak amacıyla üretim ve depolama tesislerinin reaktif güç desteği sağlamasını düzenleyen anlaşmadır. Elektrik sisteminin güvenilirliğini artırmakta önemli rol oynar.
Senkron Kompansatör Olarak Reaktif Güç Kontrolü Yan Hizmet Anlaşması
Senkron kompansatör olarak çalışabilen ünitelerin (genellikle HES veya termik santral üniteleri) reaktif güç sağlayarak gerilim stabilizasyonu ve sistem esnekliğini desteklemesini sağlayan hizmetleri kapsar.
Üretim Tesisleri İçin Oturan Sistemin Toparlanması Yan Hizmet Anlaşması
Elektrik şebekesinde oluşabilecek geniş çaplı elektrik kesintileri (sistem oturması) sonrasında, harici enerjiye ihtiyaç duymadan kendi kendine başlayabilen (siyah başlatma/black start yetenekli) üretim tesislerinin tekrar devreye alınarak şebekenin enerjilendirilmesi için gerekli hizmetleri düzenler.
Müstakil Elektrik Depolama Tesisleri İçin Oturan Sistemin Toparlanması Yan Hizmet Anlaşması
Batarya gibi müstakil enerji depolama tesislerinin, elektrik kesintisi sonrası şebekenin hızlıca toparlanıp yeniden devreye alınmasına aktif katkı sağlamasını içeren hizmetleri belirler. Bu tesisler de siyah başlatma yeteneğine sahip olabilir.
Primer Frekans Kontrol Rezerv Tedarik Süreci Katılım Anlaşması
Elektrik şebekesinde frekans dalgalanmalarına (ani arz-talep değişiklikleri) karşı çok hızlı (saniyeler içinde) ve otomatik olarak devreye giren aktif güç rezerv hizmetidir. Sistemin anlık dengede kalmasına yardımcı olur. Bu anlaşma, bu rezervi kimlerin, nasıl sağlayacağına dair sürece katılımı düzenler.
Sekonder Frekans Kontrol Rezerv Tedarik Süreci Katılım Anlaşması
Primer kontrolden sonra (genellikle 30 saniye ile 15 dakika arasında) devreye giren ve frekansı nominal değere (örn. 50 Hz) geri getirmek için kullanılan otomatik frekans dengeleme hizmetidir. Elektrik arz-talep dengesinin sürekli korunmasını sağlar. Bu anlaşma, bu rezervi sağlama sürecine katılımı düzenler.
Talep Tarafı Katılımı Hizmetine İlişkin Yan Hizmet Anlaşması
Elektrik tüketicilerinin (genellikle büyük sanayi tesisleri veya toplayıcılar aracılığıyla organize olan daha küçük tüketiciler), TEİAŞ’ın talimatı ile belirli zamanlarda enerji taleplerini azaltarak sisteme destek olmasına olanak tanır. Bu da sistem güvenliğini ve verimliliğini artırır.