Türkiye güneş enerjisi sektörünü temsil eden Güneş Enerjisi Sanayicileri ve Endüstrisi Derneği (GENSED), Uluslararası Güneş Enerjisi Topluluğu-Türkiye Bölümü (GÜNDER) ve Güneş Enerjisi Yatırımcıları Derneği (GÜYAD) Başkanları ortak bir online basın toplantısı düzenleyerek sektöre ilişkin yaşanan gelişmeleri değerlendirdiler. Ortak açıklamalarda Avrupa Birliği’nin (AB) 2019 yılında imzaladığı “The European Green Deal” (Avrupa Yeşil Anlaşması) şartlarını yerine getirmek için bundan sonra Türkiye’de özellikle Avrupa pazarına ihracat yapan sanayicilerin daha fazla güneş enerjisi yatırımı yaparak elektriğini yenilenebilir enerjiden karşılama yoluna gideceğini açıkladı.
Güneş enerjisi sektörü temsilcileri, AB’nin “green deal-yeşil anlaşma” kapsamında yeşil enerji şartlarının uluslararası ticarette yakın zamanda önemli hale geleceğini belirterek, Türkiye’nin sanayi sektöründe özellikle güneş enerjisi yatırımlarında önemli bir talep artışı yaşandığına dikkat çektiler.
“YEŞİL ANLAŞMA SANAYİCİYİ GES’LERE YÖNELTECEK”
GENSED Başkanı Halil Demirdağ, AB Komisyonu’nun geçtiğimiz yıl onayladığı “green deal-yeşil anlaşması”nı değerlendirerek şunları söyledi: “Yeşil anlaşma kapsamında Avrupa ülkelerinde yeşil enerjiye büyük teşvikler, hibeler sunuluyor. Yakında ithalatta gümrük kapılarında, “Enerjinin kaynağı yeşil mi, siyah mı?” diye sorulacak ve ona göre ek vergi konulabilecek. Önce Avrupalı şirketlerin tamamen yeşil enerji kullanması istenecek, sonrasında ise ikili ticarette bu şart öne sürülecek.
Bizim ülkemizde de birçok firma için gümrüklerde yeni bariyerler oluşacak. Bundan sonra ülkemizde fabrika çatılarında daha çok Güneş Enerjsi Santrali (GES) göreceğiz. Ayrıca arazi kurulumlarına da belirli bir oranda sıcak bakılacak. OSB’lerde yüzde 25’e izin verildi. Bunun biraz daha rahatlatılacağına dair bir müjde de aldık. Bizde parasal desteğe gerek kalmadan güneşte yatırımlar kolaylaşacak. Türkiye’nin güneşi çok bol ve şu anda bu fiyatlardan ihaleye girecek firma olacak.
“SANAYİCİMİZ SÜRECE KENDİNİ ADAPTE EDER”
Çatı uygulamasında arazi ve proje geliştirme gibi süreçler yok. Çatılarda bu sayede gelişme daha kolay olacak. Doğamız bize bir avantaj sunuyor. Avrupa’ya kıyasla 1.5-2 kat daha fazla potansiyelimz var. Ülkemizin böyle çok büyük hibeler vermek gibi kaynakları yok maalesef. Ama doğamızın bize verdiği bir imkan var.
Bundan sonra ümit ediyorum ki, sanayicimiz de bunları kullanarak AB’in yeşil enerji üzerinden yapacağı gümrük kontrollerine ve ithalat engellerine yönelik hazırlık yaparak sürece kendini adapte eder. Gün geçtikçe güneş yatırımları için daha fazla zemin oluşuyor. Özellikle güneş bu fiyatlarla zaten daha fazla pay alıyor. Bütün dünyada böyle.
“SALGIN NEDENİYLE PROJELERDE CİDDİ GECİKMELER OLACAK”
GÜYAD Başkanı Cem Özkök de Türkiye’nin yeşil enerji kullanımı konusunda Avrupa’nın yeni şartlarını karşılamaya doğru gideceğini belirterek, “Çünkü Avrupa Türkiye’den ürün aldığında enerjinin kaynağını soracak. Nitekim sanayicilerimiz de çatılarına güneş enerjisi teklifleri almaya başladı. Neticede Almanya’ya bugün ürün ihraç ediyorsanız, Almanya size “bu ürünün enerjisini nereden alıyorsunuz?” diye soracak.
Türkiye AB normlarını yavaş yavaş karşılayacaktır. Pandemiden dolayı sanayicimiz tedarik sorunu yaşıyor. Ancak gün geçtikçe toparlanacaktır. Enerji tüketimimiz koronavirüs nedeniyle ülke genelinde yaşanan karantina döneminde yüzde 17 düşmüşken, şimdi bu oran yüzde 1.5 seviyelerinde. Sanayimiz gelecek yılın ilk çeyreğine kadar toparlamış olur. Sanayi kuruluşlarının çatısındaki GES’ler artışa geçecektir.
GÜYAD Başkanı Özkök, pandemi nedeniyle tedarik sorunu yaşadıklarını bu nedenle de Enerji Bakanlığı nezdinde mücbir sebep talebinde bulunduklarını hatırlatarak, “Normal şartlarda yatırımcılar olarak projelerimizi 2020 yılı sonunda bitirmek için bütün planlamamızı yapmıştık. Ancak şimdi görüyoruz ki, mücbir sebeblerle hidroelektrik ve jeotermal yatırımlarında ciddi gecikmeler olacak. Bakanlığımız da bunu olumlu ve anlayışla karşılıyor. Bu konuyu anlatmaya devam ediyoruz ve burada haklıyız.” diye konuştu.
“SEKTÖRÜN BÜYÜMESİ İÇİN YEKA’LARIN SÜRMESİ GEREKİR”
GÜNDER Başkanı Kutay Kaleli ise güneş enerjisi yatırımlarında 2019 sonundan bu yana 200 MW’lık bir artış olduğuna dikkat çekerek şunları söyledi: “Büyümenin hız kesmeden sürmesi için güneş enerjisine dayalı Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları (YEKA) ihalelerinin devam etmesi gerekir. Bugün güneş enerjisi sektöründe doğrudan 60 bin kişi istihdam ediliyor. İlgili sektörleri de koyduğumuzda bu sayı 100 bine yaklaşıyor. Yenilenebilir enerji iş gücü anlamında çok domine edici bir sektör haline geldi. Çatı tipi GES projeleri çok aktif devam ediyor. En aktif bölümü orası. Sanayi sektöründe de talep artıyor.”
“ÇATILARDA 600 MW GÜNEŞ ENERJİSİ KURULUMU VAR”
GÜNDER Başkanı Kaleli, 2 Mayıs 2019 tarihli Lisanssız Elektrik Yönetmeliği ile yürürlüğe giren “Aylık Mahsuplaşma Düzenlemesi” nin güneş enerjisi kurulumlarında hızlI artış sağladığına dikkat çekerek şu bilgileri verdi: “Sanayi sektöründeki çatı tipi güneş enerjisi kurulumu o tarihe kadar 670 MW seviyelerindeydi. Mahsuplaşmanın çıkmasından sonra 23 MW’si meskenlerden olmak üzere toplam 1.843 MW başvuru oldu. Bugüne kadar çatı tipi GES başvurusu kurulu gücü toplamı ise 2.536 MW. 2020 yılında şu ana kadar 200 MW’lik çatı tipi GES devreye girdi. 350 MW’lik santral ise işletmede bulunuyor.
Bugün itibariyle 6.200 MW olan Türkiye’nin toplam güneş enerjisi kurulu kapasitesinin 550-600 MW kısmı çatı tipi GES’lerden oluşuyor. Yani toplam kapasitenin yüzde 10’unu oluşturuyor. Ayrıca son bir aydır çatı tipi GES’ler için talebin ciddi anlamda başladığını görüyoruz. “
“YEKDEM İYİ Kİ VAR!”
Kutay Kaleli, 31 Aralık 2020 tarihinde sona ermesi beklenen Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması (YEKDEM) ilgili ilgili olarak ise şu görüşleri savundu: “YEKDEM iyi ki var. Bu sayede ilave 30 bin MW’lık yenilenebilir enerji santrali devreye alındı ve yenilenebilir enerjinin toplam eneri arzı içindeki payı yüzde 50’nin üzerine çıktı.
Bu durum yakında Avrupa’nın ikili ticarette öne süreceği yeşil enerji şartını karşılamada rahat olmamızı sağlıyor. Yenilenebilir enerjide doğru bir noktaya geldik. Aynı çizginin korunarak devam etmesi gerekir.”
“MÜCBİR SEBEP TALEBİNİ YENİLİYORUZ”
Öte yandan GÜNDER Başkanı Kaleli, pandemi nedeniyle lisanslı GES projelerinin ciddi anlamda sekteye uğradığına dikkat çekerek, “Buradan yenilenebilir enerji sektörünü temsil eden tüm dernekler olarak isteğimizi bir kez daha yeniliyoruz. 2020 sonunda bitmesi planlanan ancak salgın nedeniyle gecikecek olan projeler için mücbir sebep ilan edilmelidir.
YEKDEM’in aynı şartlarla en azından 6 ay daha uzatılmasını talep ediyoruz. Talebimizi Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na iletmiş durumdayız. Amaç kimseye bir avantaj sağlamak veya işlerini geciktirmelerine müsaade etmek değil. Mücbir sebepten dolayı yatırımcıları bir miktar rahatlatabilmektir.”