IEA raporuna göre, eğer ülkeler mevcut politikalarını değiştirmezlerse, 2030 yılına kadar yenilenebilir enerji kapasitesini üç katına çıkarma hedefine ulaşamayacaklar.
Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) 150’ye yakın ülkenin politikalarını analiz ettiği “COP28 Üç Katına Çıkarma Taahhüdü: Ülkelerin Tutkularını İzleme ve Boşluğu Kapatma Politikalarını Belirleme” başlıklı 4 Haziran 2024 tarihinde yayımlanan raporuna göre, dünya, 2030 yılına kadar yenilenebilir elektrik üretimini üç katına çıkarma hedefine ulaşamayacak gibi görünüyor.
Bu hedef, fosil yakıtlardan hızlı bir küresel geçişi sağlamak için hayati önem taşıyor. Ancak, ilerleme hızının artabileceğine dair umut verici işaretler de mevcut.
IEA Raporu: Mevcut politikalar yetersiz
Geçtiğimiz Aralık ayında ülkeler, bu on yılın sonuna kadar yenilenebilir enerjiyi üç katına çıkarma konusunda anlaşmaya vardı. Ancak IEA’nın raporuna göre, şu anki politikalar ve eğilimler devam ederse, gelişmiş ülkelerde yenilenebilir üretim kapasitesi sadece iki katına çıkacak ve küresel olarak da bu oran biraz daha fazla olacak.
IEA İcra Direktörü Fatih Birol, “Üç katına çıkarma hedefi iddialı ancak ulaşılabilir – ancak hükümetler vaatleri hızlı bir şekilde eylem planlarına dönüştürürse. Dünya genelindeki ülkeler, daha güvenli, uygun fiyatlı ve sürdürülebilir bir enerji sistemine doğru ilerlemeyi hızlandırmak için büyük bir fırsata sahip” dedi.
Yenilenebilir Enerji Hedefleri ve Politikaları Önemli
IEA, hükümetlerin yenilenebilir enerji hedeflerini ve politikalarını ulusal iklim eylem planlarına (ulusal olarak belirlenmiş katkılar veya NDC’ler) dahil etmeleri gerektiğini tespit etti. Bu planlar, Paris Anlaşması kapsamında bir gereklilik olmasına rağmen, birçok ülke bu konuda yetersiz kalıyor. Oysa yenilenebilir enerji üretimindeki büyük artışlar, anlaşmanın sıcaklık artışını sanayi öncesi seviyelerin 1.5°C üzerinde sınırlama hedefini karşılamak için elzem.
| Bölge/Ülke | 2022 Kapasitesi (GW) | 2030 Hedefi (GW) | Büyüme Faktörü |
|---|---|---|---|
| Çin | 1.013 | 3.000+* | 2.5x |
| Avrupa | 800 | 1.600 | 2x |
| Asya Pasifik (Çin hariç) | 595 | 1.200 | 2x |
| ABD ve Kanada | 510 | 1.000 | 2x |
| Latin Amerika | 325 | 450 | 1.4x |
| Orta Doğu ve Kuzey Afrika | 44 | 200 | 4.5x |
| Sahra Altı Afrika | 52 | 166 | 3.2x |
| Avrasya | 95 | 122 | 1.3x |
*Çin’in 2030 hedefi resmi bir toplam yenilenebilir kapasite hedefi değil, çeşitli modelleme sonuçlarına dayanmaktadır.
Güneş ve rüzgar enerjisi öne çıkıyor
Küresel enerji araştırmalarında altın standart olan IEA, yaklaşık 150 ülkenin iç politikalarını ve hedeflerini analiz etti ve 2030 yılına kadar yaklaşık 8.000 GW yenilenebilir enerji kapasitesine ulaşılacağını öngördü. Bu miktar, geçen yıl Dubai’deki COP28 BM iklim zirvesinde kabul edilen üç katına çıkarma hedefi için gereken 11.000 GW kapasitesinin yaklaşık %70’i.
Hükümetlerin kurmayı planladığı kapasitenin yaklaşık yarısını güneş enerjisi, dörtte birini ise rüzgar enerjisi oluşturuyor.
IEA’da kıdemli enerji analisti ve “COP28 Üç Katına Çıkarma Taahhüdü” raporunun ortak yazarı Heymi Bahar, “Bir boşluk var, ancak bu boşluk kapatılabilir” dedi.
Rekor Artış ve Çin’in Liderliği
Geçen yıl, yenilenebilir kapasitede yaklaşık 560 GW’lık bir rekor artış yaşandı, bu da 2022’de eklenen yeni kapasiteye göre %64’lük bir artış anlamına geliyor. Güneş ve rüzgar hala fosil yakıtlardan daha ucuz ve IEA bunun değişeceğini öngörmüyor. Bol miktarda güneş enerjisi üretim kapasitesi var ve rüzgar enerjisi bileşenlerindeki tedarik sorunları çözülüyor. Bahar, yüksek bileşen fiyatları nedeniyle zor durumda olan bazı rüzgar şirketlerinin karlılığa geri döndüğünü söyledi.
Bazı ülkeler ulusal hedeflerinden daha hızlı ilerliyor. Geçen yıl Çin, dünyanın geri kalanından daha fazla yeni yenilenebilir üretim kapasitesi ekledi. Bahar, “Bu inanılmazdı. Herkes çok şaşırdı. Bunun nedenlerinden biri güneş ve rüzgarın kömürden çok daha ucuz olması” dedi.
Elektrik Şebekelerine Yatırım Şart
Bahar, hükümetlerin artık elektrik şebekelerini iyileştirmeye daha fazla odaklanmaları gerektiğini, çünkü bunun birçok yerde ilerlemenin önünde büyük bir engel olduğunu da sözlerine ekledi. “Ülkeler yenilenebilir enerjiye çok fazla destek ayırdı, ancak şebeke unutuldu. Düzenleyici eylem gerekiyor.”
Bahar, üç katına çıkarma hedefinin karşılanmasını sağlamak için ülkelerin şimdi daha hızlı hareket edebileceğini söyledi. Hükümetler bu hafta ve önümüzdeki hafta Bonn’da, COP28’de verilen taahhütleri ve bu Kasım ayında Azerbaycan’da gerçekleşecek COP29 konferansına doğru kaydedilen ilerlemeyi tartışmak üzere bir araya geliyor.
İklim Finansmanı ve Gelişmekte Olan Ülkeler
Tartışılacak önemli konulardan biri de iklim finansmanı ve gelişmekte olan ülkelerin sera gazı emisyonlarını azaltmaları ve aşırı hava koşullarının etkileriyle başa çıkmaları için mevcut finansmanın nasıl artırılacağı olacak. Gelişmekte olan ülkeler için, gelecek yıl Brezilya’da yapılacak COP30 iklim zirvesi öncesinde güncellenmesi gereken NDC’lerine yenilenebilir enerji planlarını dahil etmek, ihtiyaç duydukları finansmanı elde etmek için önemli bir ilk adım olabilir.
Düşünce kuruluşu Ember’den analist Katye Altieri, “Güneş ve rüzgar, ucuz, güvenli ve temiz enerji sağlamak için hızlı ölçeklendirme yeteneklerini kanıtladıkları için küresel büyümenin dörtte üçünü sağlıyor. Biyoenerji gibi teknolojiler, sadece maliyetler nedeniyle değil, aynı zamanda emisyon riski ve daha geniş sosyal ve ekolojik etkiler nedeniyle de ivme kazanamadı” dedi.
IEA’nın “COP28 Üç Katına Çıkarma Taahhüdü: Ülkelerin Tutkularını İzleme ve Boşluğu Kapatma Politikalarını Belirleme” Raporu’nu indirmek için tıklayınız.