Türkçe’ye yeşil badana veya yeşil yıkama olarak çevrilen greenwashing kavramı şirketlerin ürün veya hizmetlerinin gerçekte olduklarından daha çevre dostu görünmesini sağlamak için kullandığı bir pazarlama stratejisi. Son dönemde bu kavram bir ürün veya hizmetin çevresel faydaları hakkında yanlış veya yanıltıcı iddialarda bulunmak veya bir ürünün veya hizmetin olumlu çevresel etkisini abartarak çevreye duyarlı tüketicilere hitap etmek için kullanılıyor.
Yeşil yıkama “doğal” veya “çevre dostu” gibi belirsiz veya muğlak terimler kullanarak bir ürünün çevresel etkisi hakkında herhangi bir spesifik bilgi vermeden veya bir ürünün “yüzde 100 geri dönüştürülebilir” gibi teknik olarak doğru ancak yanıltıcı iddialarda bulunarak birçok şekilde gerçekleşebilir.
‘Yeşil yıkama’ tüketicileri yanıltır
Yeşil badana ciddi bir sorundur çünkü tüketicilerin çevresel açıdan sorumlu seçimler yaptıklarını düşündüklerinde aslında yapmadıklarına inanmalarına neden olabilir. Bu, tüketicilerin çevre için zararlı uygulamaları ve ürünleri desteklemeye devam etmelerine ve daha sürdürülebilir bir geleceğe doğru ilerlemeyi engelleyebilir.
Yeşil yıkama genellikle tüketicilerin çevre konularına daha fazla ilgi göstermeye başlamasıyla birlikte birçok sektördeki şirketler tarafından kullanılan bir pazarlama stratejisidir. Bununla birlikte, bazı sektörlerin diğerlerine göre daha fazla yeşil yıkama yaptığı görülüyor.
Hangi sektörler ‘yeşil yıkama’ yapıyor
Özellikle enerji, tarım, moda, otomotiv, gıda ve kozmetik sektörleri, yeşil yıkama suçlamalarına en çok maruz kalan sektörler arasında yer alıyor. Bu sektörlerde, ürünlerin ve hizmetlerin çevresel faydaları hakkında yanıltıcı iddialar yapmak daha yaygın olabilir, çünkü bu sektörlerin faaliyetleri doğrudan doğruya çevre üzerinde önemli bir etkiye sahip.
Türkiye’de yeşil yıkama örnekleri
Türkiye’de de yeşil yıkama örnekleri mevcut. Örneğin, birçok tekstil üreticisi, organik pamuk veya geri dönüştürülmüş malzemeler kullanarak ürünlerinin çevre dostu olduğunu iddia ederken, tüketici deneyimleri ve yapılan testlerde aslında ürünlerinde sürdürülebilirlikle ilgili pek de bir iyileştirme yapmadığı görülüyor.
Bunun yanı sıra, bazı gıda üreticileri organik veya doğal ürünler ürettiklerini iddia ederek tüketicileri yanıltabiliyor. Ancak gerçekte, ürünlerinde bu özellikleri taşıyan malzemelerin kullanılmadığı veya yeterince sertifikalandırılmadığı ortaya çıkıyor.
Bazı inşaat firmaları da, binalarının çevre dostu olduğunu iddia ederek yeşil yıkamayı bir pazarlama stratejisi olarak kullanıyor. Ancak gerçekte, çevre dostu olmayan malzemeler kullanıp kullanmadığının enerji verimliliğinin sağlanıp sağlanmadığının kanıtlanması gerekiyor.
Bu örnekler, Türkiye’de de yeşil yıkamanın var olduğunu ve tüketicilerin daha dikkatli olması gerektiğini gösteriyor.
Şirketler yeşil dönüşümü doğru yapmalı
İklim krizinin etkilerinin günden güne ortaya çıkması dünyayı buna karşı tedbir almaya yöneltti. Paris İklim Anlaşması ile küresel ısınma hedefinin 1,5 derece ile sınırlanması ve 2050 yılında sıfır karbon hedefi bu tedbirlerin başında geliyor. Sıfır karbon hedefine ulaşmak için dünyada emisyonun en büyük kaynağı olan enerji üretiminin yüzde 100 yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı olması gerekiyor. Bunun da ön koşulu güneş ve rüzgar enerjilerinin baz yük olmasından geçiyor. Bunun da yolu enerji depolama teknolojilerinin gelişmesine bağlı. Dünya fosil yakıtlardan çıkış yolunda. Kömüre dayalı termik santral kapasitesi azalıyor. Güneş ve rüzgar enerjileri giderek yaygınlaşıyor.
Küresel enerji dönüşümünün Rusya – Ukrayna krizi ve pandemi nedeniyle kısmen yavaşlasa da önümüzdeki dönemde yeniden hızlanması bekleniyor. Yeşil dönüşüm artık bir zorunluluk. Şirketler ve finans kurumları da artık yeşil dönüşüm sürecinin bir parçası olmak zorundalar. Yeşil olmayan projelere finansman bulmak giderek zorlaşıyor. Doğa ve çevre dostu olmayan ürün ve hizmetler tüketiciler tarafından tercih edilmeyecek. Bunun farkında olan şirketlerin tüketiciyi aldatmak için değil gerçekten sürdürülebilir işler yapması gerekiyor.