Norveç, elektrikli araçlar konusunda dünya lideri bir ülke olarak öne çıkıyor. Yüksek vergi indirimleri ve teşvikler sayesinde Norveç, Tesla’nın pil gücüyle çalışan Model Y’sini benzinle çalışan bir Toyota Motor Corp. RAV4 ile rekabetçi hale getirecek bir maliyetle sunabiliyor.
Bloomberg’in haberine göre, Norveç’in elektrikli araçlara olan ilgisi, dünya genelindeki diğer ülkelerin de dikkatini çekiyor. Kongsberg’deki bir Circle K benzin istasyonunda, elektrikli araç şarj noktalarının sayısı benzin pompalarını geride bırakıyor. Bu manzara, Norveç’in elektrikli araçlara yönelik tutkusunu ve gelecekte dünya genelinde sürücülerin karşılaşabileceği değişimi ortaya koyuyor.
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), dünya genelindeki diğer ülkelerin de Norveç’in izinden gideceğini ve benzin talebinin içinde bulunduğumuz on yılın sonuna kadar zirveye ulaşacağını öngörüyor. Norveç’in elektrikli araçlara geçişi, diğer ülkelerin de benzer bir dönüşüm sürecine girmesi için bir ilham kaynağı olabilir. Norveç’in gittiği değişim yolu Türkiye için de örnek ve strateji belirlemede yardımcı iz taşları olarak görülebilir.
Elektrikli araçların sınırlamaları
Norveç’in elektrikli araçlar konusundaki başarısı, benzin tüketimini azaltma ve net sıfır emisyon hedeflerine ulaşma açısından önemli bir adım olsa da, bazı sınırlamaları da beraberinde getiriyor.
Eurostat verilerine göre, Norveç’te elektrikli araçlar 2022 yılında toplam kat edilen mesafenin %23’ünü oluştururken, dizel araçlar hala toplam mesafenin %43’ünü kapsıyor. Özellikle ağır kamyonlar gibi elektrikli tahrik sistemlerinin yaygın olarak kullanılmadığı araçlar, halen çoğunlukla dizel yakıtla çalışıyor.
Eurostat verilerine göre, Norveç’te benzin tüketimi 2020’de talebin artış göstermesiyle düşüş eğilimi ortaya koymadı ve 2015 zirvesine göre sadece %10 daha az. Havacılık sektöründe de benzer bir durum yaşanmakta.
Bjarne Schieldrop, SEB AB’nin baş emtia analisti, “Eğer kamyon sürmek, madencilik makinesi çalıştırmak veya dünya ekonomisinde işleri halletmek istiyorsanız, dizel yakıta ihtiyacınız olacak” diyor.
Norveç’in petrole bağımlılığı
Norveç’in kişi başı petrol tüketimi 2002’den bu yana neredeyse dörtte bir oranında azaldı. Ancak, Norveç’in petrol talebi hala ülkenin birçok komşusundan daha yüksek ve elektrikli araçların yaygınlaşmasına rağmen genel talep göreceli olarak yavaş şekilde düşüyor.
Norveç’in petrol talebinin hala yüksek olmasının nedenlerinin başında, zengin bir ülke olması ve petrol ürünlerini kullanan büyük bir endüstri üretimi sektörüne sahip olması görülebilir. Ayrıca Norveç’in nüfusu komşu ülkelere göre daha hızlı bir şekilde artması rol oynuyor.
Norveç Enerji ve Petrol Bakanı Terje Aasland, “Petrol ürünlerine ihtiyaç duyduğumuz birçok farklı ürün ve sistemle çevriliyiz ve bunları kolayca değiştiremiyoruz” diyor. Norveç’in deneyimi, elektrikli araçların karbon emisyonlarında büyük bir etkiye sahip olabileceğini gösteriyor.
BloombergNEF’in Elektrikli Araç Görünümü raporuna göre, elektrikli araçlar günlük petrol talebini 1,5 milyon varil, toplam tüketimin 1.5’ini azaltmış durumda. Ancak petrolün enerji sisteminde hala önemli bir konumu olduğunu ve çeşitli enerji kaynaklarının rekabet ettiği bir döneme girildiği görülüyor.