Norveç, 2024 yılında yeni araç satışlarının %88,9’unu tamamen elektrikli araçlar olarak gerçekleştirerek, 2025 yılı itibarıyla yalnızca elektrikli araç satış hedefini neredeyse tamamladı. Bu başarı, uzun vadeli teşvik politikaları ve güçlü altyapı yatırımları sayesinde elde edildi.
Elektrikli araç satışlarında rekor artış
Norveç, 2024 yılı boyunca elektrikli araç satışlarını hızla artırarak yıl sonunda %96’ya ulaştı. Ocak 2025 itibarıyla bu oran %97-%99 aralığında seyrediyor. Bu da, ülkenin yalnızca elektrikli araç satışı hedefini fiilen gerçekleştirdiğini gösteriyor.
Özellikle, 2025 hedefi bir “niyet” olarak belirlenmiş olsa da, pratikte Norveç içten yanmalı motorlu yeni araç satışlarını neredeyse sıfırlamış durumda. Sadece bazı ticari veya özel izin gerektiren araçlar için istisnalar bulunuyor.
Teşvik politikalarının rolü
Norveç’in elektrikli araçlardaki başarısının ardında, kapsamlı teşvik politikaları bulunuyor. Elektrikli araç sahipleri, araç vergilerinden muaf tutuluyor, şehir merkezlerinde ücretsiz park yerlerinden faydalanabiliyor ve şarj istasyonlarını ücretsiz kullanabiliyor. Ayrıca, paralı yollar ve feribot geçişlerinden muafiyet gibi avantajlar da sunuluyor.
Altyapı ve şarj istasyonları
Norveç’te yaygın bir şarj altyapısı bulunuyor, bu da elektrikli araç kullanımını daha cazip hale getiriyor. Birçok Norveçli, evlerinde araçlarını şarj edebiliyor ve kamuya açık şarj istasyonları da oldukça yaygın.
Toplu taşıma üzerindeki etkiler
Elektrikli araçlara yönelik teşvikler, bireysel araç sahipliğini artırırken, toplu taşıma kullanımını olumsuz etkileyebiliyor. Bu durum, toplu taşıma sistemlerinde gelir kaybına neden olabileceği için dikkatle izlenmesi gereken bir konu olarak öne çıkıyor.
Avrupa ülkeleriyle karşılaştırma
Almanya
2024’te elektrikli araçlar, Almanya otomobil pazarının %23,7’sini oluşturdu. Tamamen elektrikli araçlar %16,5’lik bir pazar payına sahipken, plug-in hibritler %7,2’lik bir paya sahipti.
Fransa
2024’te elektrikli araçlar, Fransa pazarının %27,6’sını oluşturdu. Tamamen elektrikli araçlar %20,4’lük bir pazar payına sahipken, plug-in hibritler %7,2’lik bir paya sahipti.
İtalya
2023’te elektrikli araç satışları, İtalya’da %5,4’lük bir pazar payına ulaştı. Elektrikli araçlara olan ilginin arttığı gözlemleniyor.
Türkiye’de elektrikli araç ve yatırımlar
- 2024’te elektrikli araç satışları, Türkiye’de %10’luk bir pazar payına ulaştı.
- Yerli otomobil TOGG’un satışlarında artış gözlemlenirken, Çinli BYD ve MG gibi markalar da pazara giriş yaparak rekabeti artırıyor.
- Türkiye genelinde şarj istasyonu sayısı 2024 itibariyle 10.000’in üzerine çıkarak altyapının güçlenmesine katkı sağladı.
Türkiye’de elektrikli ve hibrit araçlara yönelik teşvikler, Norveç ile karşılaştırma
Türkiye, elektrikli ve hibrit araçların yaygınlaşmasını teşvik etmek amacıyla çeşitli vergi indirimleri uygulanıyor. Özellikle, motor gücü 160 kW’ı geçmeyen ve ÖTV matrahı 1,45 milyon TL’yi aşmayan elektrikli araçlar için %10 ÖTV oranı uygulanmaktadır. Bu matrahı aşan araçlar için ise ÖTV oranı %40’a çıkıyor.
Ayrıca, şarj edilebilir hibrit araçlar için de belirli teşvikler mevcut. Motor hacmi 1.600 cm³’ü geçmeyen ve ÖTV matrahı 1,35 milyon TL’yi aşmayan hibrit araçlar %30 ÖTV’ye tabi tutulmaktadır. Bu matrahı aşanlar için ise ÖTV oranı %60 olarak belirlendi.
Norveç ise elektrikli araçların benimsenmesini teşvik etmek için daha kapsamlı ve uzun vadeli politikalar uygulamaktadır. Elektrikli araç sahipleri, katma değer vergisinden (KDV) ve özel alım vergilerinden muaf tutulmakta, şehir merkezlerinde ücretsiz park yeri, ücretsiz şarj istasyonları kullanımı, paralı yollardan ve feribot geçişlerinden muafiyet gibi avantajlardan yararlanmaktadır. Ayrıca, elektrikli araçlar otobüs şeritlerini kullanma iznine de sahiptir.
Türkiye’de elektrikli araçlara yönelik teşvikler mevcut olmakla birlikte, Norveç’in kapsamlı teşvik politikalarıyla karşılaştırıldığında daha sınırlı kalıyor. Türkiye, elektrikli araçların yaygınlaşmasını hızlandırmak için vergi indirimlerini artırabilir, şehir içi ücretsiz park alanları ve şarj istasyonları gibi ek teşvikler sağlayabilir. Ayrıca, elektrikli araç sahiplerine otobüs şeritlerini kullanma izni gibi ayrıcalıklar tanınarak, bu araçların cazibesi artırılabilir.
Bu tür kapsamlı teşviklerin uygulanması, Türkiye’de elektrikli araç kullanımının hızla artmasına katkı sağlayabilir ve sürdürülebilir ulaşım hedeflerine ulaşılmasında önemli bir rol oynayabilir.