Küresel Enerji Pazarında SMR’lerin (küçük modüler reaktör), yükselişi ve Türkiye için sunduğu potansiyeller

Türkiye’de enerji arz güvenliği temelli ve dış ticaret açığının enerjiden kaynaklı bölümünü azaltma amaçlı arayışlar sürerken SMR ilgisi enerji bürokrasisinde artıyor. Yeşil Haber’in duyumlarına göre kömür enerjisinin daha artan verimle ve büyüklükle kullanımında yaşanan teknik sorunlarla birlikte Türkiye küçük modüler nükleer santraller üstünde yoğunlaşıyor. Özel sektöründe bu alanda faaliyet göstermesi için ön çalışmalar başlamış durumda.

2023 yılı itibariyle, dünya genelinde 80’den fazla ticari SMR tasarımı geliştirilmekte. Bu tasarımların amacı elektrik üretimi, hibrit enerji sistemlerini destekleme, su arıtma ve endüstriyel uygulamalar için buhar üretimi gibi çeşitli ihtiyaçlara yönelik enerji çözümü sunmak. Çin, 2021’de elektrik şebekesine bağlanan ilk SMR’i devreye alarak bu alanda öncü oldu. GE Hitachi Nuclear Energy, Ontario’da bir tesisi devreye almayı planlıyor ve bu tesisin 2030’larda faaliyete geçmesi bekleniyor. NuScale, Idaho’daki santralinin yanında ayrıca Romanya ve Polonya’da projeler yürütüyor. SMR’ler hakkında daha çok bilgi almak için “Küçük modüler nükleer reaktörler geleceğin enerji kaynağı olabilir mi?” başlıklı makalemizi inceleyebilirsiniz.

ABD’de ilk SMR tasarımının onayı ve küresel ilgi

ABD Nükleer Düzenleme Komisyonu (NRC), 2023’te NuScale Power’ın küçük modüler reaktör (SMR) tasarımını onaylayarak, ülkede bu tür bir tasarımın ilk kez onaylanmasını sağladı. Her bir modül 50 megavat emisyon içermeyen elektrik üretebilme kapasitesine sahip ve NuScale’ın VOYGR™ SMR güç santrali, 12’ye kadar fabrika inşa modülünü barındırabiliyor​​​​​​. NuScale, ABD ve dünya genelinde 19 anlaşma imzalayarak, bu teknolojiyi 12 farklı ülkede dağıtma yolunda ilerlemekte​​. Türkiye’de olası SMR’ler için ABD ile işbirlikleri hakkında daha fazla bilgi almak için “Türkiye enerji sektöründe ABD’li şirketlerin gözdesi Küçük Modüler Reaktörler (SMR)” başlıklı makalemizi inceleyebilirsiniz.

NuScale’ın Idaho’daki ilk güç santrali projesinin 2029’a kadar devreye alınması planlanıyor. Ancak, bu projenin maliyeti, tahminlerden daha yüksek çıkarak, diğer enerji kaynaklarına kıyasla rekabetçiliğini sınırlıyor. Bununla birlikte, ABD Enerji Bakanlığı, projeye 1 milyar dolardan fazla yatırım yaparak maliyetleri düşürmeye çalışıyor​​. NuScale ayrıca Romanya ve Polonya’da projeler yürütüyor​​​​​​.

Westinghouse’dan yeni SMR tasarımı: AP300

Westinghouse, 300 megavat kapasiteli yeni bir küçük modüler reaktör olan AP300’ü duyurdu. Bu tasarım, mevcut büyük nükleer reaktörlerin küçültülmüş bir versiyonu olarak planlandı ve doğrudan güvenli olarak tasarlanan bir yapıya sahip. Westinghouse, bu yeni tasarımıyla özellikle doğu Avrupa ülkelerine ve alt Sahra Afrika’sına yönelik pazarları hedeflemekte​​​​.

Rosatom’un RITM Serisi: Rusya’nın SMR atılımı

Rosatom’un RITM-200 ve RITM-400 modelleri, buz kıranlar ve yüzer güç santralleri için kullanılmak üzere tasarlanmıştır. “Her şey bir arada” iş modeli ile öne çıkan RITM serisi, özellikle off-grid segmentlerde etkili olmakla birlikte, 2030 yılına kadar 900-1200 MWe kapasiteyle 16-22 operasyonel RITM reaktörüne sahip olmayı hedeflemektedir. RITM serisinin, özellikle küresel güney ve iç pazarlarda dominant bir rol oynaması bekleniyor.

CNNC’nin Linglong One: Çin’in cevapları

Çin’in Linglong One (ACP-100) modeli, 125 MWe kapasitesi ile hem karada hem de yüzer platformlarda kullanılabilecek çok yönlü bir tasarım sunuyor. 2026-2027 yılları arasında ticari işletmeye geçmesi planlanan bu model, düşük maliyetli üretim yetenekleri ve yenilikçi inşaat teknikleri sayesinde geniş bir pazar payı elde etmeyi hedefliyor. Bu tasarımın özellikle Çin’in kuzeydoğu bölgelerinde ve Belt and Road girişimi kapsamındaki ülkelerde yaygınlaşması beklenmektedir.

NuScale VOYGR: ABD’nin SMR hamlesi

NuScale’in VOYGR tasarımı, ABD ve Kore’nin SMART tasarımından sonra tam lisans almış ikinci SMR tasarımıdır. Özellikle Doğu ve Orta Avrupa pazarlarına yönelik genişleme planları bulunan NuScale, esnek dağıtım modelleri ve PWR teknolojisiyle tanışık Avrupa nükleer düzenleyicilerinin desteğiyle ön plana çıkmaktadır. Şirket, Romanya’da pilot bir ihracat tesisi inşa etmeyi planlamakta ve bu proje için ABD, Japonya, Güney Kore ve BAE’den maddi destek almaktadır.

GE-Hitachi’nin BWRX-300 tasarımı: Yeni nesil SMR yaklaşımı

GE-Hitachi’nin BWRX-300 tasarımı, 2029 yılına kadar ABD’de ticari bir SMR sözleşmesi temsil etmesi beklenen bir modeldir. Bu tasarım, standart BWR yakıt tertibatları kullanarak yakıt güvenliği ve tedarik risklerini en aza indirgeyor. Polonya’nın çeşitli bölgelerinde 24 BWRX-300 reaktörünün inşa edilmesi planlanıyor, bu da yaklaşık 7.2 GWe kapasite demektir.

X-Energy’nin XE-100 Modeli: Yüksek sıcaklıkta çalışan SMR

X-Energy’nin XE-100 modeli, tek bir birimde 80 MWe veya dört birimlik bir yapılandırmada 320 MWe kapasite sunan yüksek sıcaklıkta çalışan bir gaz reaktörüdür. Şirket, 2030’a kadar Washington eyaletinde 12 XE-100 ünitesini devreye almayı planlamakta ve bu tasarım, özellikle ileri kojenerasyon ve endüstriyel işlem ısı segmentlerinde önemli bir pazar payı elde etmeyi hedefliyor.