Eti Maden İşletmeleri’nin Eskişehir Kırka tesislerinde geliştirilen yöntemle dünyada ilk kez olarak bor üretimi sırasında açığa çıkan sıvı atıktan lityum üretilmesine başlandı. Lityum pilot üretim tesisi, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın video konferans katılımıyla 26 Aralık’ta resmi törenle açıldı.
Törende konuşan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, bor madenine özel bir önem verdiklerini belirterek, “Bilindiği gibi Türkiye dünya bor rezervlerinin yüzde 73’üne sahip. Ülkemizde Balıkesir Bigadiç, Kütahya Emet ve Eskişehir Kırka’da bulunan Bor yatakları belli oranlarda lityum da içeriyor. Bu lityum geleneksel üretim teknolojileriyle ekonomik olmadığından malesef bugüne kadar değerlendirilmemiştir. Eti Maden yaklaşık 3 yıldır yürüttüğü araştırma geliştirme çalışmasıyla bor üretimini özellikle bu üretim esnasında ortaya çıkan sıvı atığın içersindeki lityumu geri kazanma noktasında yeni bir teknoloji geliştirdi.
Böylece atıklardaki bor ve lityum alınarak lityum karbonat ve satılabilir bor ürünlerinin üretimi gerçekleştirildi. Tesisimizin tam kapasite devreye girmesiyle halihazırda tamamını ithal ettiğimiz lityum ihtiyacımızın yarıdan fazlasını karşılamış olacağız. Yerli lityum üretimi yüksek teknoloji gerektiren ürünlerdeki yerlilik oranının da artmasını sağlayacaktır.
TOGG OTOMOİLİN PİLİNDE DE KULLANILACAK
Projemiz TOGG otomobilinin pilinde kullanılacak lityumu da yine buradan temin etmeyi planlıyoruz. Elektrikli otomobiller yanında akıllı telefonlar, tabletler, dizüstü bilgisayarlar, elektrikli aletler dahil olmak üzere tüm mobil cihazların bataryalarında da bu lityum kullanılacak.
Ayrıca tesisten temiz su elde ederek yeni su kaynaklarına olan ihtiyacı da azaltacağız. Yaptığımız yatırım sayesinde geri dönüşüm odaklı, insan ve çevre sağlığına duyarlı bir üretim modeliyle 440 bin metreküplük sıvı atığın yüzde 90’ının tekrar geri kazanmayı hedefliyoruz” dedi.
DÖNMEZ: “YÜZDE 100 YERLİ AR-GE”
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez ise yerlileştirme adımlarına bir yenisini daha eklemenin mutluluğunu yaşadıklarını belirterek, “Yüzde yüz yerli Ar-Ge ile rafine bor üretimi esnasında ortaya çıkan sıvı atıklardan lityum üreteceğiz. Bu yöntemle lityum üretimi Eti Maden’e özgü ve dünyada bir ilk. Üretim yönteminin patentini almak için başvuruda bulunduk. İnşallah onaylanmasıyla birlikte Türkiye, bu alanda örnek alınan bir ülke olacak.” dedi.
Bakan Dönmez, Balıkesir Bigadiç, Kütahya Emet ve Eskişehir Kırka’daki bor yataklarının belli oranlarda lityum içerdiğini ancak geleneksel üretim metodu ekonomik olmadığı için bugüne kadar bor atıklarındaki lityumun değerlendirilemediğini söyledi.
Eti Maden’deki çalışanların bu durumu tersine çevirmek için tam 3 yıldır yoğun bir Ar-Ge faaliyeti yürüttüğünü anlatan Dönmez, şunları kaydetti: “Türkiye, bugün artık kendine has bir yöntemle atıklardaki bor ve lityumu ayrıştırarak, lityum karbonat ve satılabilir bor ürünlerini kendi teknolojisi ve kendi insan kaynağıyla üreten bir ülke oldu. Eskişehir Kırka’da hayata geçen pilot tesisimiz ilk etapta yıllık 10 tonluk üretim yapacak.
LİTYUM İHTİYACININ YARISINI KARŞILAYACAK
Tesisimiz tam kapasite devreye girdiğinde, yıllık 600 tonluk bir üretimle inşallah Türkiye’nin lityum ihtiyacının yarısını buradan karşılayacağız. Böylece yıllık 20 milyon dolara denk gelen lityum ithalatının da önüne geçmiş olacağız. Başta yerli otomobilimiz TOGG olmak üzere, mobil cihazlar, tabletler, bilgisayarlar gibi akıllı teknolojilerde yerli lityumun kullanılmasıyla, ileri teknolojilerde yerlilik oranının artmasına önemli bir katkı sağlayacağız.”
Bakan Dönmez, tesiste lityum karbonat üretiminin yanı sıra yan ürün olarak boraks dekahidrat üretiminin yapılacağına değinerek, böylece Eti Maden’in dünyada lider olduğu bor ürünleri üretiminde de kapasite artışına gitmiş olacağını vurguladı.
Eskişehir Kırka’nın ayrıca bordan temizlik ürünü BORON’un tesislerine de ev sahipliği yaptığını hatırlatan Dönmez, “Geçtiğimiz hafta BORON temizlik ürünleri ailesine bulaşıklar için kullanılan 3 yeni ürünümüzü daha ekledik. Gelen taleplere göre arkadaşlarımız yeni ürünlerin Ar-Ge’si için de burada çalışmalarını sürdürüyorlar.” diye konuştu.
“LİTYUM ÜRETİM TESİSİ DOĞAYA SAYGILI”
“Lityum üretim tesisimizi doğaya saygılı, geri dönüşüm odaklı ve sürdürülebilir üretim anlayışıyla hayata geçirdik.” diyen Bakan Dönmez, şöyle devam etti: “Mevcut stok sahasında bulunan atıklar lityum üretmek için değerlendirilecek ve böylece yeni atık depolama alanlarına duyulan ihtiyaç da azalacak. Tesisimizde yılda yaklaşık 440 bin metreküp sıvı atık işleyeceğiz ve bu atığın yüzde 90’ını geri kazanacağız. Atık depolama maliyetinin azalmasıyla yılda 1 milyon 300 bin dolarlık depolama maliyetinden de tasarruf etmiş olacağız.
Türkiye’nin vizyon projelerinin, dünya markası olacak işlerinin arkasında bu tesisimiz olacak inşallah. Büyük ve güçlü Türkiye idealimizi gerçeğe dönüştürecek önemli bir adım olacak. Türkiye’nin bor cevheri, Türkiye’nin lityumuna, Türkiye’nin lityumu Türkiye’nin enerjisine hayat verecek. İnşallah devamında gelecek yeni Ar-Ge ve inovasyon projelerini de teşvik edecek.”