Türkiye, Depozito Saha Yönetim Sistemi (DSYS) ile ambalajlarının geri dönüşümünü teşvik ederek hem çevre kirliliğini azaltmayı hem de ekonomiye katkı sağlamayı hedefliyor.
DSYS, yenilikçi depozito iade makineleri ve entegre dijital altyapısıyla, geri dönüşüm sürecini daha etkili ve hızlı hale getiren bir sistem olarak fark yaratıyor.
DSYS nedir ve nasıl çalışır?
Depozito Saha Yönetim Sistemi (DSYS), piyasaya sürülen içecek ambalajlarının tüketim sonrası toplanarak geri dönüşümünü amaçlayan bir sistem. Tüketiciler, üzerinde depozito logosu bulunan cam, plastik ve alüminyum ambalajları Depozito İade Makineleri (DİM) aracılığıyla iade ederek teşvik bedeli alabilecekler. Bu bedel, vatandaşların e-cüzdan hesaplarına aktarılacak ve çeşitli alışverişlerde kullanılabilecek.
DSYS, Norveç gibi ülkelerde başarıyla uygulanan sistemlere benzer bir şekilde çalışarak yüksek geri dönüşüm oranlarına ulaşmayı hedefliyor. Türkiye’nin bu sistemden beklediği faydalar arasında daha temiz bir çevre, enerji tasarrufu ve ekonomiye doğrudan katkı yer alıyor.
DSYS’nin ekonomik ve çevresel katkıları
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, DSYS’nin tam olarak uygulanmasıyla Türkiye ekonomisine yıllık 520 milyon euro kazanç sağlamayı hedeflemekte. Bu sistem, atıkların etkin bir şekilde toplanması ve geri dönüştürülmesi sayesinde doğal kaynakların korunmasına ve enerji tasarrufuna da katkı sağlayacak.
Örneğin:
- Plastik ambalajların geri dönüşümü, yeni plastik üretimine kıyasla enerji tüketimini %60 oranında azaltabilir.
- Cam ambalajların geri kazanımı, ham madde ihtiyacının %30 oranında düşmesini sağlar.
- Pilot projelerden elde edilen erken sonuçlar, geri kazanılan ambalaj sayısında %25 artış olduğunu göstermekte.
Bu katkılar, hem çevre kirliliğini azaltma hem de döngüsel ekonomiyi destekleme açısından kritik öneme sahip.
Bakan Kurum: “2053 Net Sıfır Emisyon hedefimize de kararlılıkla yürümeye devam edeceğiz”
DSYS ile ilgili görüşlerini dile getiren Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, şu ifadeleri kullandı: “Bu sistemle, hem ham madde temininde dışa bağımlılığımız azalacak hem de dış ticaretimiz çok daha güçlü ve rekabetçi olacak. Artık ambalajlar çevre kirliliğine neden olmayacak, depozito iade makineleri ile ham maddeye dönüşecek ve ekonomiye kazandırılacak.”
Bakan Kurum ayrıca, “2053 Net Sıfır Emisyon hedefimize de kararlılıkla yürümeye devam edeceğiz” diyerek, DSYS’nin sürdürülebilirlik hedeflerine olan katkısına vurgu yaptı.
Uygulamanın yaygınlaştırılması ve gelecek planları
DSYS’nin pilot uygulaması Sakarya ilinde başlatıldı. 2025 yılı sonuna kadar Türkiye genelinde 81 ilde hayata geçirilmesi planlanmakta. Ancak, bu sürecin yaygınlaştırılmasında lojistik altyapı eksiklikleri, maliyet artışları ve halkın sisteme adaptasyonu gibi zorlukla karşılaşılması beklenmekte. Bu nedenle, ilgili kurumlar tarafından bu zorlukların üstesinden gelmek için ek stratejiler geliştirilmektedir.
Uluslararası Örnekler: Norveç, Almanya ve İsveç gibi ülkelerde uygulanan benzer sistemler, geri dönüşüm oranlarını %90’ın üzerine çıkarmayı başardılar. Türkiye, bu ülkelerden alınan ilhamla, kendi DSYS sistemini yerel ihtiyaçlara uygun şekilde geliştiriyor.
Bu kapsamda, Türkiye Çevre Ajansı (TÜÇA), Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ve Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) iş birliği ile depozito iade noktalarından ambalajların toplanması, taşınması ve geri kazanılması gibi saha operasyonları tek çatı altında yönetilecek.
DSYS’nin sürdürülebilirliğe katkıları
DSYS’nin yaygınlaşması için vatandaşların aktif katılımı büyük önem taşımakta. Geri dönüşüm bilincinin artırılması adına eğitim kampanyaları ve teşvik programları uygulanacak. Depozito Saha Yönetim Sistemi, Türkiye’nin çevre koruma ve sürdürülebilirlik hedefleri doğrultusunda atılmış önemli bir adım. Hem çevresel faydaları hem de ekonomik getirileri ile bu sistem, gelecek nesillere daha temiz ve yaşanabilir bir dünya bırakma yolunda kritik bir rol oynayacak.