Japonya’nın finansman desteğiyle hayata geçirilen ve UNDP tarafından koordine edilen iki model geri dönüşüm tesisi, Hatay ve Kahramanmaraş’ta deprem enkazının çevreye zarar vermeden geri dönüştürülmesi için kuruldu.
Bu tesisler, tehlikeli atıkları bertaraf ederken, geri dönüşüm malzemelerini ayırarak, inşaat sektöründe yeniden kullanıma sunacak.
Proje detayları
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ve Türkiye Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (MoEUCC) tarafından yürütülen projeyle, Hatay ve Kahramanmaraş’ta iki model tesis inşa edildi. Japonya’nın sağladığı 700 milyon Japon Yeni (yaklaşık 4.83 milyon Amerikan doları) finansman desteğiyle gerçekleşen bu proje, deprem enkazının güvenli bir şekilde işlenmesi ve geri dönüştürülmesi amacıyla hayata geçirildi. 2023’te Türkiye’nin güneyinde gerçekleşen depremler, 53.500’den fazla insanın hayatını kaybetmesine ve 313.000’den fazla binanın yıkılmasına neden olmuştu. Bu felaket sonucunda ortaya çıkan 200 milyon ton enkaz, bu tesislerde güvenli bir şekilde işlenecek.
Tesislerin özellikleri ve faaliyetleri
Hatay ve Kahramanmaraş’ta kurulan tesisler, sanayi ölçeğinde çalışan kırıcılar, manyetik ayırıcılar ve bantlı konveyörlerle donatıldı. Tesislerde ilk olarak tehlikeli atıklar ayrılacak, ardından metal, tekstil, plastik, cam ve ahşap gibi geri dönüştürülebilir malzemeler ayrıştırılacak. Temizlenen geri kalan malzeme ise kırılarak, yol dolgusu, asfalt altı malzeme ve kaldırım taşı üretiminde kullanılmak üzere dört farklı boyuta getirilecek. Bu tesisler, her saat 100 ton enkaz işleme kapasitesine ulaşmayı hedefliyor. Tesislerin başarılı olması durumunda, bu modelin Türkiye genelinde yaygınlaştırılması ve büyük miktarda sera gazı emisyonunun azaltılması mümkün olacak.
Sağlık ve güvenlik önlemleri
Proje süresince, UNDP ve MoEUCC iş birliğiyle, enkaz depolama alanlarının haritalandırılması ve uygun geri dönüşüm tesisi yerlerinin belirlenmesi için kapsamlı bir çalışma yapıldı. Japonya’nın uzmanlık ve teknolojisinden faydalanarak, ayrıntılı bir enkaz yönetimi stratejisi ve uygulama planı hazırlandı. Tesis operatörleri, teknisyenler ve yöneticiler için toz ve asbest yönetimi konusunda iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri verildi. Ayrıca, UNDP, mobil kırıcı makineler, asbest tespit cihazları ve 20.000 adet koruyucu ekipman temin etti.
Gelecek planları
Bu proje, depremden etkilenen bölgelerde normalleşmeyi sağlamak ve sürdürülebilir yeniden inşa süreçlerine katkı sunmak adına önemli bir adım olarak kabul ediliyor. MoEUCC yetkilileri, enkazın çevre dostu bir şekilde ekonomiye kazandırılması gerektiğine vurgu yaparak, bu tür projelerin sürdürülebilir kalkınma hedefleri açısından kritik olduğunu belirtti. UNDP ve Japonya’nın katkılarıyla hayata geçirilen bu tesislerin Türkiye’nin diğer bölgelerinde de uygulanması hedefleniyor.