Borsa İstanbul’a (BIST) kayıtlı 562 şirketin yönetim kurullarındaki kadın temsiliyeti 2024 yılında artış gösterdi.
Geçmiş yıllara kıyasla sınırlı ancak istikrarlı büyüyen bu oran, şirketlerdeki karar alma mekanizmalarında kadınların daha fazla yer almaya başladığını gösteriyor.
Tamamen erkeklerden oluşan yönetim kurulları azalıyor
2024 yılında, 562 şirketin 191’inin yönetim kurulları hala tamamen erkeklerden oluşuyor. Bu oran 2023’te %34,6 iken, 2024’te %34’e düştü. En az bir kadın yönetim kurulu üyesi olan şirketlerin oranı ise %66’ya düzeyine geldi.
BIST-100 içindeki şirketlerde de kadın temsili arttı. BIST 100’de kadın yönetim kurulu üyesi oranı 2023’te %17,3 iken, 2024’te %19,7’ye ulaştı. Ancak, BIST 100’de tamamen erkeklerden oluşan yönetim kurulu sayısı 22’den 24’e yükseldi.
Kadın yöneticilerin rolü ve bağımsız üyelikler
2024 yılında yönetim kurullarına seçilen 702 kadından:
- 253’ü (%36) icracı olmayan ancak bağımsız olmayan üye,
- 311’i (%44) bağımsız yönetim kurulu üyesi,
- 138’i (%20) icracı üye olarak görev yapıyor.
Bağımsız yönetim kurulu üyeleri arasında kadın oranı %25’e yaklaşırken, bağımsız olmayan kadın üyeler de artış gösterdi. Bu, kadın liderlerin profesyonel olarak yönetim kurullarında daha fazla yer almaya başladığını ortaya koyuyor.
Kurumsal yönetim komitelerinde kadınların yeri
Denetim komitelerinde kadın oranı %24, kurumsal yönetim komitelerinde ise %25,4 olarak kaydedildi. Kadın komite üyesi sayısında artış olsa da, erkeklerin bu komitelerde ağırlıklı olduğu görülüyor.
SPK tavsiyeleri ve kadın kotaları
Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), bütün BIST şirketlerinde en az %25 oranında kadın yönetim kurulu üyesi bulunmasını tavsiye ediyor. 2024 yılında bu oranı yakalayan şirket sayısı 154’ten 183’e yükseldi. Ancak, bu rakam toplam şirketlerin yalnızca %32,6’sını oluşturuyor ve hala hedeflere göre yetersiz durumda.
Ayrıca, en az 3 kadın yönetim kurulu üyesi bulunan şirket sayısı yalnızca 95, toplam şirketlerin %16,9’unu oluşturuyor. 467 şirket ise hala yeterli cinsiyet çeşitliliğini sağlayamamış durumda.
Küresel perspektiften kadın yönetim kurulu temsili
Avrupa ve ABD’de halka açık şirketlerde kadın yönetim kurulu üyelerinin oranı, Türkiye’ye kıyasla daha yüksek seviyelerde bulunuyor. Avrupa Birliği ülkelerinde büyük halka açık şirketlerin yönetim kurullarında kadınların temsili %32,2 seviyesine ulaşmış durumda. Fransa ve İtalya gibi ülkelerde yönetim kurullarında %40’ın üzerinde kadın oranları görülüyor. Almanya’da bağımsız denetim kurullarında %30 kadın kotası uygulanıyor.
Sabancı Üniversitesi 11. Kadın Direktörler Konferansı
Avrupa Komisyonu’nun 2026 yılına kadar tüm AB üyesi ülkelerde halka açık şirketlerin yönetim kurullarında kadın oranını en az %40’a çıkarmayı amaçlayan bir direktifi bulunuyor. Bu düzenlemeler, kadınların yönetim kademelerindeki temsilini artırmaya yönelik bağlayıcı önlemler içeriyor.
ABD’de ise Nasdaq, 2021 yılında aldığı kararla halka açık şirketlerin yönetim kurullarında en az bir kadın üye ve bir farklı çeşitlilik unsuru taşıyan üye bulundurmasını zorunlu kıldı. Bu kurala uymayan şirketlerin açıklama yapması bekleniyor. Ayrıca, Kaliforniya gibi bazı eyaletlerde yönetim kurullarında belirli sayıda kadın üye bulundurma zorunluluğu getirildi, ancak bu tür yasaların bazıları hukuki itirazlarla karşılaşıyor.
Bu veriler ışığında, Türkiye’de kadın yönetim kurulu üye oranının Avrupa ve ABD ile kıyaslandığında düşük olduğu ve bağlayıcı düzenlemeler olmadan ilerleme hızının yavaş kaldığı söylenebilir.
Sabancı Üniversitesi ve %30 Kulübü’nün katkıları
Türkiye’de kadın yönetim kurulu temsiliyeti konusunda farkındalık yaratma ve kurumsal yönetim ilkelerinin gelişmesine katkıda bulunma amacıyla Sabancı Üniversitesi Kurumsal Yönetim Forumu önemli çalışmalar yürütüyor. Üniversite bünyesinde yürütülen %30 Kulübü Türkiye girişimi, şirketlerin yönetim kurullarında kadın temsilini artırmayı hedefleyen küresel bir hareketin Türkiye ayağı.
Bu kapsamda, bağımsız kadın direktörlerin atanmasını teşvik eden Bağımsız Kadın Direktörler Projesi ile yönetim kurullarında kadın üye sayısını artırmaya yönelik çeşitli politika önerileri sunuluyor. 2024 yılı itibarıyla, %30 Kulübü’ne üye halka açık şirketlerin yönetim kurullarındaki kadın oranı %27,1’e ulaşarak, SPK’nın önerdiği %25 hedefini aştı.
Kadın temsiliyeti için gerekenler
Kadın temsiliyetinin artması için şu ek atamalar gerekiyor:
- BIST 100 şirketlerinin tamamında en az bir kadın üye olması için 24 yeni kadın üye atanmalı.
- Tüm BIST şirketlerinde en az bir kadın üye olması için 191 yeni kadın üye atanmalı.
Şirket yönetiminde toplumsal cinsiyet eşitliğine doğru
2024 yılında kadın yönetim kurulu üyesi oranında ilerleme kaydedilmiş olsa da, cinsiyet eşitliği konusunda hala büyük eksiklikler bulunuyor. SPK’nın önerdiği %25 seviyesini geçen şirket sayısı artsa da, kadınların karar mekanizmalarındaki etkinliği yetersiz olarak görülebilir.
Yeşil Haber, şirketlerin daha çeşitli ve kapsayıcı bir yapı oluşturmasını, sadece etik bir sorumluluk olarak görmüyor. Çeşitliliği, uzun vadeli sürdürülebilir başarı için stratejik bir gereklilik olarak değerlendirilmesi görüşündeyiz.
Sabancı Üniversitesi Kurumsal Yönetim Forumu tarafından hazırlanan “Kadın Yönetim Kurullarında 2024 Raporu”, Türkiye’de kadınların yönetim kurullarındaki temsiliyetine dair kapsamlı veriler sunuyor. Rapor, şirketlerde toplumsal cinsiyet eşitliği alanında yapılan çalışmaları, mevcut durumu ve önerileri içeriyor. Raporun tamamını incelemek için tıklayın.