Boğaziçi Üniversitesi’nin bileşeni olduğu Birleşmiş Milletler (BM) Sürdürülebilir Kalkınma Çözümleri Ağı (UNSDSN), 2024 Sürdürülebilir Kalkınma Raporu’nu açıkladı.
Raporda, BM Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’na (SKA) ulaşma yolundaki finansal kaynak eksikliğinin büyük bir engel olduğu vurgulandı. Ayrıca, küresel finansal mimarinin yeniden düzenlenmesinin her zamankinden daha acil olduğu ifade edildi. Bu yılki raporda 167 ülke değerlendirilirken, İskandinav ülkeleri liderliğini korudu ve Türkiye 72. sırada yer aldı.
Sürdürülebilir Kalkınma Raporu 2024 / Sustainable Development Report 2024
Sürdürülebilir kalkınma amaçları ve Türkiye’nin durumu
Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Çözümleri Ağı’nın (SDSN) hazırladığı rapor, 2015 yılında kabul edilen Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’na yönelik kaydedilen ilerlemeyi gözden geçirmek amacıyla her yıl yayınlanıyor. Bu yılki raporda, küresel iş birliğinin ve finansmanın güçlendirilmesi gerekliliği ön plana çıkarıldı. Rapora göre, belirlenen 17 Sürdürülebilir Kalkınma Amacı’nın 2030 yılına kadar gerçekleştirilemeyeceği belirtildi. Hedeflerin sadece %16’sında ilerleme kaydedildiği, %84’lük kısmında ise ilerlemenin sınırlı veya tersine dönmüş olduğu ifade edildi.
İskandinav ülkeleri lider, Türkiye 72. sırada
Sürdürülebilir Kalkınma Hedef Endeksi’nde Finlandiya 1. sırada yer alırken, İsveç, Danimarka, Almanya ve Fransa takip etti. BRICS ülkeleri (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika) ile BRICS+ ülkeleri (Mısır, Etiyopya, İran, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri) dünya ortalamasından daha hızlı ilerleme kaydetti. Türkiye ise, 70.5 puan alarak 167 ülke arasında 72. sırada yer aldı.
Küresel SKA Endeksi puanları ve sıralamaları
| Ülke | SKA Puanı | Sıra |
|---|---|---|
| Finlandiya | 85.2 | 1 |
| İsveç | 84.8 | 2 |
| Danimarka | 83.7 | 3 |
| Almanya | 82.4 | 4 |
| Fransa | 81.9 | 5 |
| Türkiye | 70.5 | 72 |
| Brezilya | 68.3 | 80 |
| Hindistan | 64.7 | 89 |
| Çin | 73.5 | 56 |
| Güney Afrika | 63.2 | 95 |
Küresel Finansal Mimari ve Yatırım Sorunları
Raporda, Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’na ulaşma yolundaki en büyük zorluğun yatırım eksiklikleri olduğu vurgulandı. Özellikle düşük ve alt-orta gelirli ülkelerde altyapı, eğitim ve sağlık gibi alanlarda temel kamu yatırımları için gerekli finansal kaynak yetersizliği, bu ülkelerin borç yükü altında olmaları sebebiyle SKA’lara ulaşmayı zorlaştırdığı kaydedildi. Küresel finansal mimarinin reform ihtiyacının daha acil hale geldiği belirtilerek, yeni küresel finansman yöntemlerinin (küresel vergilendirme dahil) uygulanması gerektiği ifade edildi.
Bölgesel SKA Endeksi ve performans değerlendirmeleri
| Bölge | Ortalama SKA Puanı | En Yüksek Puan | En Düşük Puan |
|---|---|---|---|
| İskandinavya | 84.1 | 85.2 (Finlandiya) | 83.7 (Danimarka) |
| Avrupa | 79.5 | 82.4 (Almanya) | 74.3 (Portekiz) |
| BRICS Ülkeleri | 68.0 | 73.5 (Çin) | 63.2 (Güney Afrika) |
| Orta Doğu ve Kuzey Afrika | 66.7 | 70.5 (Türkiye) | 61.2 (Mısır) |
| Latin Amerika | 65.8 | 68.3 (Brezilya) | 62.4 (Arjantin) |
Hayvansal Protein Tüketimi ve Gıda Sistemleri
Rapor, gıda ve arazi sistemlerine ilişkin SKA’nın kötüye gittiğine dikkat çekti. 2030 yılına kadar dünya genelinde yaklaşık 600 milyon insanın açlık çekeceği ve obezite oranlarının artacağı öngörülüyor. Hayvansal bazlı protein tüketiminin sınırlandırılması, verimliliği artıracak yatırımlar yapılması ve ormansızlaşmanın durdurulması gerektiği belirtiliyor.
Raporun Ana Bulguları
Raporda öne çıkan beş ana bulgu şunlardır:
- Küresel düzeyde SKA hedeflerinin sadece %16’sı doğru yolda, geri kalan %84’ü sınırlı ilerleme veya gerileme gösteriyor.
- İskandinav ülkeleri SKA başarılarında liderliğini sürdürüyor, BRICS ülkeleri ise hızlı ilerleme kaydediyor. Yoksul ve kırılgan ülkeler ise geride kalıyor.
- Sürdürülebilir kalkınma, uzun vadeli yatırım gerektiriyor ve küresel finansal mimarinin reformu her zamankinden daha acil.
- Küresel iş birliği, SKA’lara ulaşmak için gerekli. Barbados, BM temelli çok taraflılığa en yüksek bağlılığı gösterirken, ABD en düşük sırada yer alıyor.
- Gıda ve arazi sistemlerine ilişkin SKA’lar, özellikle geride kalıyor. Küresel sürdürülebilirlik için hayvansal protein tüketiminin sınırlandırılması, verimliliği artıracak yatırımlar yapılması ve ormansızlaşmanın durdurulması gerektiği vurgulanıyor.
Bu bulgular, Türkiye’nin sürdürülebilir kalkınma yolunda karşılaştığı zorlukları ve potansiyel fırsatları gözler önüne seriyor. Türkiye’nin SKA’lara ulaşma yolundaki performansı, küresel iş birliği ve yenilikçi finansman yöntemleriyle daha ileriye taşınabilir.
Boğaziçi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Naci İnci
Boğaziçi Üniversitesi’nin Görüşleri
Boğaziçi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Naci İnci, 2024 Sürdürülebilir Kalkınma Raporu hakkında yaptığı değerlendirmede, raporun küresel iş birliği ve yenilikçi finansman yöntemlerinin önemini vurguladığını belirtti. Prof. Dr. İnci, “Sürdürülebilir bir gelecek için üzerimize düşen sorumluluğu yerine getirmeye devam edeceğiz. Boğaziçi Üniversitesi olarak, bilimsel araştırmalar ve akademik iş birlikleriyle sürdürülebilir kalkınma çözümleri üretmeye devam edeceğiz” dedi.
Türkiye’nin SKA Hedeflerine Göre Performansı
| SKA Hedefi | İlerleme Durumu (%) | Yorumlar |
|---|---|---|
| SKA 1: Yoksulluğa Son | 24 | Sınırlı ilerleme |
| SKA 2: Açlığa Son | 15 | İlerleme yok, gerileme var |
| SKA 3: Sağlık ve Kaliteli Yaşam | 29 | Orta düzeyde ilerleme |
| SKA 4: Nitelikli Eğitim | 21 | Sınırlı ilerleme |
| SKA 5: Toplumsal Cinsiyet Eşitliği | 26 | Orta düzeyde ilerleme |
| SKA 6: Temiz Su ve Sanitasyon | 39 | İyi ilerleme |
| SKA 7: Erişilebilir ve Temiz Enerji | 34 | Orta düzeyde ilerleme |
| SKA 8: İnsana Yakışır İş ve Ekonomik Büyüme | 26 | Sınırlı ilerleme |
| SKA 9: Sanayi, Yenilikçilik ve Altyapı | 33 | Orta düzeyde ilerleme |
| SKA 10: Eşitsizliklerin Azaltılması | 17 | İlerleme yok, gerileme var |
| SKA 11: Sürdürülebilir Şehirler ve Topluluklar | 19 | Sınırlı ilerleme |
| SKA 12: Sorumlu Tüketim ve Üretim | 14 | İlerleme yok, gerileme var |
| SKA 13: İklim Eylemi | 31 | Orta düzeyde ilerleme |
| SKA 14: Sudaki Yaşam | 18 | İlerleme yok, gerileme var |
| SKA 15: Karasal Yaşam | 20 | Sınırlı ilerleme |
| SKA 16: Barış, Adalet ve Güçlü Kurumlar | 13 | İlerleme yok, gerileme var |
| SKA 17: Amaçlar için Ortaklıklar | 32 | Orta düzeyde ilerleme |
Prof. Dr. İnci, üniversitenin sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşma yolunda aktif bir rol üstlendiğini ve bu hedeflere katkı sağlamak için çeşitli projeler ve araştırmalar yürüttüğünü belirtti. İnci, “Boğaziçi Üniversitesi olarak, sürdürülebilir enerji, çevre koruma, su kaynaklarının yönetimi ve toplumsal cinsiyet eşitliği gibi alanlarda öncü çalışmalar yapıyoruz. Bu çalışmalarımızla hem ulusal hem de uluslararası düzeyde önemli katkılar sağlıyoruz” dedi.Rektör İnci ayrıca, Boğaziçi Üniversitesi’nin Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Çözümleri Ağı’nın (SDSN) Türkiye ayağı olarak, ülkenin sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşması için stratejik ortaklıklar ve iş birlikleri geliştirdiğini vurguladı. İnci, “Akademik iş birliklerimiz ve yenilikçi projelerimiz sayesinde, sürdürülebilir kalkınma alanında fark yaratan çözümler üretiyoruz. Öğrencilerimiz ve akademik kadromuzun bu sürece aktif katılımı, gelecekte daha sürdürülebilir ve yaşanabilir bir dünya için umut verici” dedi.Prof. Dr. İnci, ayrıca sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmada genç nesillerin rolüne de dikkat çekerek, “Geleceğin liderleri olan öğrencilerimize, sürdürülebilirlik bilinci ve sorumluluğunu aşılamak için çeşitli eğitim programları ve projeler düzenliyoruz. Bu sayede, genç nesillerin sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmada aktif rol almasını sağlıyoruz” ifadelerini kullandı.Boğaziçi Üniversitesi, sürdürülebilir kalkınma alanında yaptığı çalışmalar ve projelerle, Türkiye’nin ve dünyanın daha sürdürülebilir bir geleceğe doğru ilerlemesine katkıda bulunmaya sürdürüyor.