2023 yılı, yenilenebilir enerji sektöründe önemli ilerlemelerin yaşandığı bir yıl oldu. Güneş ve rüzgar enerjisi alanlarında rekor seviyelerde büyüme kaydedildi.
Çin, Avrupa ve ABD, güneş enerjisi kurulumunda rekor kırdı, bu büyüme özellikle güneş paneli fiyatlarındaki düşüşle desteklendi. Rüzgar enerjisinde, sektör dünya çapında kurulu 1 teravat kapasiteye ulaştı ve bu alanda daha hızlı büyüme bekleniyor. Batarya teknolojisindeki gelişmeler, özellikle elektrikli araçlara yönelik talebin artmasıyla birlikte, ABD ve Avrupa’daki gigafabrika projelerinin artmasına ve Çin’deki liderliğin pekişmesine yol açtı. Türkiye’nin yenilenebilir enerji sektöründe de önemli adımlar attığı, kurulu gücün ve enerji üretimindeki yenilenebilir enerji payının arttığı gözlemlendi. Bu gelişmeler, küresel enerji dönüşümünde önemli bir döneme işaret ediyor.
Güneş enerjisindeki rekorlar ve öncüler
Michael Taylor, Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı’ndan (IRENA) bir üst düzey analist, özellikle Avrupa’da güneş enerjisi kurulumlarının “son derece hızlı bir şekilde arttığını” belirtti. Bu büyüme, güneş paneli fiyatlarının Avrupa’da Aralık 2022 ve Kasım 2023 arasında %40 ile %53 arasında düşmesiyle desteklendi. Ayrıca, Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) 2023’te dünya genelinde yenilenebilir enerji kapasitesine 440 gigawattın üzerinde eklendiğini öngörüyor, bu rakam da Almanya ve İspanya’nın halihazırdaki toplam kurulu güç kapasitesinden daha fazla.
Çin, Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri, tek bir yılda güneş enerjisi kurulumunda rekorlar kırdı. Çin’de 180 ile 230 gigawatt arasında bir artış yaşanırken, Avrupa’da %40 oranında bir büyüme ile 58 gigawattlık bir artış gözlemlendi. Güneş panellerinin fiyatlarındaki düşüş, bu büyümeyi destekleyen önemli bir faktör oldu. 2023’te dünya genelinde yenilenebilir enerji kapasitesine 500 gigawatt eklenmiş olması bekleniyor, bu da yeni bir rekor anlamına geliyor.
Rüzgar enerjisindeki yenilikler ve zorluklar
Haziran ayında, rüzgar enerjisi sektörü dünya çapında kurulu 1 teravatlık rüzgar enerjisi kapasitesine ulaşmanın kutlamasını yaptı. Bu önemli noktaya ulaşmak 40 yıldan fazla bir süre aldı, ancak sektörün şu anki hızıyla, ikinci teravat kapasitesine ulaşmak yedi yıldan daha kısa bir sürede gerçekleşeceği öngörülüyor.
Dünya genelinde, 80 milyon evi güçlendirebilecek kadar rüzgar enerjisi kapasitesi eklendi. Çin, bu alanda öncü oldu ve hedeflerine ulaşma yolunda büyük adımlar attı. Ancak, yüksek enflasyon ve malzeme maliyetlerinin artışı gibi zorluklar, bazı projelerin ertelenmesine veya iptaline neden oldu.
John Hensley, American Clean Power (ACP) Araştırma ve Analitikten Sorumlu Başkan Yardımcısı, 2023’ü “düşük performanslı bir yıl” olarak nitelendirdi, ancak küresel ölçekte rüzgar enerjisinde 8 ile 9 gigawattlık bir eklemenin hala önemli olduğunu belirtiyor. Ayrıca, Wood Mackenzie’nin araştırmasına göre, Çin bu alanda en fazla büyüme gösteren pazarlardan biri olarak kaldı ve Avrupa’daki kurulumlar bir önceki yıla göre %6 azaldı.
Batarya teknolojisindeki büyük ilerleme
Paul Braun, Illinois Üniversitesi’nden bir malzeme bilimi ve mühendisliği profesörü, batarya maliyetlerinin artık “çoğu Amerikalının bir elektrikli araç (EV) alabileceği bir seviyede olduğunu” söyledi. Ayrıca, Daan Walter, sürdürülebilirlik araştırma grubu Rocky Mountain Institute’un strateji ekibinden bir temsilci, 2023’teki değişimin “küresel olarak bataryalar için ne kadar önemli olduğunu” vurguladı. Atlas Kamu Politikası’na göre, yalnızca ABD’de bu yıl batarya üretimi ve geri dönüşümü için 43.4 milyar dolar (39 milyar Euro) harcandı.
Batarya üretimindeki en son gelişmeler, özellikle büyük batarya fabrikaları, yani gigafabrikalar üzerinde yoğunlaşmakta. Benchmark Mineral Intelligence’a göre, Kasım ayı itibarıyla hem ABD hem de Avrupa’da 38’er adet gigafabrika projesi bulunmakta. Ancak, bu alanda Çin’in liderliği dikkat çekici; ülkede 295 gigafabrika projesi yürütülmekte. Bu sayısal fark, batarya üretimi ve yenilenebilir enerji depolama sistemlerindeki küresel rekabetin boyutlarını ortaya koyuyor.
2030 yılına kadar, Amerika Birleşik Devletleri’nde yeni araba kayıtlarının %50’sinin elektrikli olması bekleniyor. Bu, önceki tahminlerin neredeyse dört katı bir artışı temsil ediyor. Avrupa Birliği’nde ise 2030’a kadar ısı pompası kurulumlarının, gereken seviyenin iki katına çıkması bekleniyor.
ektör, çevreye daha az zararlı malzemeler kullanarak ve bileşenleri daha sürdürülebilir hale getirerek batarya üretim yöntemlerini yeniden şekillendirmeye devam ediyor. Uzmanlara göre, batarya geri dönüşüm endüstrisi de önemli ilerlemeler kaydetti. Bu, sadece batarya teknolojisinin çevresel etkisini azaltmakla kalmayıp, aynı zamanda sürdürülebilir enerji çözümlerinin geleceğini de şekillendiriyor. Bu yenilikçi yaklaşımlar, batarya endüstrisinin gelecekteki büyümesi için hayati önem taşıyor.
Türkiye’nin Yenilenebilir Enerji Alandaki Adımları
2023 yılında Türkiye’nin yenilenebilir enerji alanında önemli bir gelişme kaydettiği gözlemlendi. Son 21 yılda yapılan yatırımlarla, Türkiye’nin toplam elektrik kurulu gücündeki yenilenebilir enerjinin payı yaklaşık 388 kat artarak, 2022 sonunda 24 bin 821 megavata yükseldi ve 2023 Mayıs itibarıyla bu güç 25 bin 639 megavata ulaştı. Yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik üretimine katkısı da artarak, 2023 Mayıs verilerine göre, üretilen toplam elektriğin yaklaşık yüzde 23’ü rüzgar, güneş, jeotermal ve biyokütle gibi kaynaklardan sağlandı.